دسته
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 163837
تعداد نوشته ها : 269
تعداد نظرات : 3
Rss
طراح قالب
محمد علي گل کار
پیروزى نهایى حق بر باطل «و قل جاءالحق و زهق?الباطل ان?الباطل کان زهوقا» (1) و بگو حق فرا رسید و باطل مضمحل و نابود شد و باطل نابود شدنى است. یکى از آرزوهاى دیرین بشر، برچیده شدن بساط ظلم و بیدادگرى ازجامعه?وحکمفرمایى?صلح?و آرامش واجراى?عدالت?درسراسرجهان است. این اندیشه هماهنگ با سرشت انسان است. به همین جهت، هرگاه براى گروهى از ملتها زمینه قیام فراهم شده، به مبارزه با حکومت ظلم و جور پرداخته?اند، و بسیارى از این مبارزه?ها نتیجه?اش پیروزى اهل حق بوده است. اما اولا این پیروزیها در گوشه?اى از جهان اتفاق افتاده است نه در سراسر جهان; و ثانیا ممکن است همین گروه حاکم نیز بتدریج از اهداف خود دور شوند و دوباره طاغوتى دیگر بر مردم مسلط شود. بنابراین در طول تاریخ مردم در تحت?سیطره زورمدارانى بوده?اند که بناى حکومت آنها بر پایه ظلم و فساد و ناامنى پایه?ریزى شده است; و به بیان قرآن از قول ملکه سبا: «ان?الملوک اذا دخلوا قریة افسدوها و جعلوا اعزة اهلها اذلة و کذلک یفعلون?» (2) پادشاهان هنگامى که وارد منطقه آبادى?شوند،آن را به فساد مى?کشند وعزیزان?آن?راذلیل مى?کنند; کار آنها همیشه همین گونه است. در بسیارى از آیات، قرآن کریم با قاطعیت تمام نوید تحقق پیروزى نهایى و فرا رسیدن روزى را مى?دهد که حق در سرتاسر جهان حکمفرما مى?شود و بساط حکومت?باطل برچیده مى?شود و صالحان وارث زمین مى?شوند. در روایات زیادى نیز که از فریقین نقل شده، این پیروزى نهایى مربوط به قیام مهدى، عجل?الله تعالى فرجه?الشریف، است. در بحث?هاى گذشته بعضى از این آیات و روایات بررسى شد. اینک به بررسى آیه?اى که در صدر کلام ذکر شد، مى?پردازیم. این?آیه شریفه نوید قطعى آمدن حق واضمحلال?و هلاکت?باطل?رامى?دهد. (3) خداوندبراى روشن کردن چگونگى تحقق این وعده، باطل را به کفهایى تشبیه مى?کند که بر روى آب غوطه?ورند و از بین مى?روند و حق را به آبى تشبیه مى?کند که سودمند است و در زمین باقى مى?ماند و یا فلزاتى که به وسیله آتش ذوب مى?شوند تا از آنها زینت آلات و یا وسایل زندگى بسازند; آنها نیز کفهایى همانند کفهاى آب?دارند. (4) تشبیهى که خداوند ذکر کرده است، براى فهم اینکه چرا حق ماندنى و باطل از بین رفتنى است ما را کفایت مى?کند. حق همچون آب و فلزاتى است که واقعیت دارد و باقى مى?ماند و باطل همچون کفهاى روى آب است که محکوم به هلاکت است. حق همچون آب و فلزات است که مفید، سودمند و باثبات است و باطل همچون کفهایى است که گرچه پر سر و صداست اما توخالى، بى?ریشه، بى?فایده و بالاخره نابودشدنى است. چون حق ریشه?دار و باطل بى?ریشه است. همان?طورى که آب و فلزات موجب نابودى کفها مى?شوند، در جریان حق و باطل نیز حق است که به باطل چیره مى?شود و باطل را از بین مى?برد. همچنان?که خداوند مى?فرماید: «... بل نقذف بالحق على?الباطل فیدمغه فاذا هو زاهق?» (5) ... بلکه ما حق را بر سر باطل مى?کوبیم تا آن را هلاک سازد; پس در این هنگام باطل نابود مى?شود. در آیه مورد بحث نیز خداوند خبر از آمدن حق و نابودى باطل مى?دهد، با توجه به مطالبى که بیان شد روشن مى?شود که چون حق توام با واقعیت، صدق، درستى، داراى عمق و ریشه، هماهنگ با قوانین خلقت، باثبات، سودمند و از جانب خدا و تاییدات اوست، باقى مى?ماند و چون باطل?امرى?موهوم،ساختگى،بى?ریشه، میان?تهى، بى?فایده، ناهماهنگ با آفرینش، بى?ثبات و از جانب شیطان است، از بین رفتنى است. نکته قابل توجه در این آیه و امثال آن این است که در اینجا سخن از سیطره حق بر باطل نیست; بلکه سخن از ظهور مطلق حق و نابودى کامل باطل است. باطل ممکن است مدت کوتاهى جلوه?گرى کند، اما بالاخره عمر او کوتاه است و خاموش مى?شود. حق همانند درخت ریشه?دار و پربارى است که طوفانها و تندبادهاى سهمگین هم نمى?تواند او را از جا برکند و باطل همانند درخت?بى?ریشه?اى است که از زمین کنده شده و هیچ رشد و نمو و ثمره?اى ندارد و از ثبات و قرار محروم است. عوامل حاکمیت اهل باطل تا به حال سخن از پیروزى حق بر باطل بود. اما در بعضى مواقع، درمقابله حق و باطل، اهل باطل هستند که پیروز مى?شوند و حاکمیت را به دست مى?گیرند. حتى گاهى مشاهده مى?شود که جامعه نیز پذیراى همین گروه باطل است. سخن در این است که عامل این غلبه و عامل پذیرش جامعه چیست؟ عوامل زیادى ممکن است نقش داشته باشد، ما در اینجا به بررسى دو عامل مهم مى?پردازیم. عامل?اول: ظهورباطل در چهره حق. اگر اهل باطل چهره واقعى خود را بپوشانند و لباس حق را به تن خود کنند و با زبان اهل حق سخن بگویند و بعضى از اهل حق نیز با آنها معاشرت داشته باشند و رفتار و کردار ظاهرى خود را همانند رفتار و کردار اهل حق کنند، جامعه پذیراى آنها خواهد بود. اما اگر روزى مکر آنها آشکار شود و نقاب از چهره آنها برداشته شود، جایى براى آنها باقى نمى?ماند. على، علیه?السلام، در این باره مى?فرماید: «فلو ان?الباطل خلص من مزاج?الحق لم یخف على?المرتادین و لوان?الحق خلص من لبس?الباطل انقطعت?عنه?السن?المعاندین.» (6) اگر باطل از آمیزش با حق خالص شود، بر حق?جویان مخفى نخواهد ماند و اگر حق از آمیزش با باطل رهایى یابد، زبان دشمنان قطع مى?شود. عامل دوم:وحدت?وانسجام?اهل?باطل با مشاهده تاریخ مى?توان پى?برد که هرگاه اهل باطل در کار خود سعى و تلاش کنند و بین نیروهاى آنها وحدت و انسجام وجود داشته باشد و مطیع رهبر خود باشند، و بر عکس بر اهل حق، خمودى چیره?شده باشد و در میان آنها تشتت آراء و ناهماهنگى وجود داشته باشد و از رهبر خود اطاعت نکنند; در این صورت پیروزى با اهل باطل است. على ،علیه?السلام، درباره آینده مردم عراق خطاب به آنها مى?فرماید: «اما والذى نفسى بیده لیظهرن هؤلاء القوم علیکم لیس لانهم اولى بالحق منکم و لکن لاسراعهم الى باطل صاحبهم و ابطائکم عن حقى.» (7) آگاه باشید، قسم به جان کسى که جان من در دست اوست، این گروه (اهل شام) بر شما پیروز مى?شوند، امانه?به?این?علت?که?آنهاازشما به حق سزاوارترند، بلکه از این جهت که اینهابراى?به?دست?آوردن?باطل رهبر و فرمانده خود، سرعت مى?گیرند و شما نسبت?به آنچه که حق من است?به کندى حرکت مى?کنید. بنابراین، عامل پیروزى را نباید تنها در اعتقاد به حق و نیت?خیر دید، بلکه براى غلبه بر دشمن، اتحاد و هماهنگى و اطاعت از رهبر نیز لازم است?وهرگروهى این صفت را بیشتر دارا باشند پیروزى با آنهاست. مصادیق این آیه تاکنون دانسته شد که پیام این آیه نوید پیروزى حق بر باطل و هلاکت و نابودى کامل باطل است. در این قسمت?به ذکر مواردى مى?پردازیم که مى?تواند از مصادیق حق بر باطل باشد. 1. حق یعنى?دین?الهى?وشریعت?خاتم انبیاء محمد ،صلى?الله?علیه?وآله، و باطل?هردین?ومسلکى?است?که?ازمسیر خدا خارج شود. همچنان?که در روایتى است از ابن?مسعود که در سال فتح، پیامبر ،صلى?الله علیه وآله، وارد مکه شد در حالى که در اطراف خانه خدا 360 بت وجود داشت و پیامبر با چوبى که در دستش بود به آن بتها مى?زد و این آیه را تلاوت مى?کرد و بتها را با صورت به زمین مى?افکند. 2. حق توحید است و پرستش خدا و باطل شرک است و پرستش بتها. 3. حق قرآن است و باطل شیطان. 4. حق قسط و عدل است و باطل ظلم و ستم و کینه. 5. حق فضائل اخلاقى و کسب کمالات است، باطل رذایل اخلاقى و دورى از کمالات انسانى. ادعاى ما این است که این آیه معناى وسیعى دارد، به گونه?اى که مى?تواند همه این مصادیق را تحمل کند. بنابراین پیام این آیه این است که دین اسلام، پرستش خداوند یکتا، قرآن، عدالت و فضایل اخلاقى، بر کفر، پرستش خدایان دروغین، شیطان، ظلم و رذایل اخلاقى پیروز است، و سرانجام حاکمیت مطلق از آن حق است. یکى دیگر از مصادیق این آیه، ظهور حضرت مهدى ،علیه?السلام، است. همچنان?که روایت?شده که وقتى حضرت قائم ، علیه?السلام، تولد یافت، بر روى بازوى راست ایشان، این آیه نوشته شده بود. (8) در روایت دیگرى است از امام باقر ، علیه?السلام، که درباره این آیه فرمودند: «اذا قام?القائم ذهبت دولة?الباطل?» (9) وقتى قائم قیام کرد، حکومت?باطل از بین مى?رود. در این زمان قسط و عدل در سرتاسر جهان حاکم مى?شود و جایى براى ظالمان باقى نمى?ماند. این در حالى است که قبل از تحقق چنین روزى، ظلم و ستم سراسر دنیا را فراگرفته است. در روایتى از اهل سنت چنین آمده است: «لتملات?الارض ظلما و عدوانا ثم لیخرجن رجل من اهل بیتى حتى یملاها قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و عدوانا» (10) زمین پر از ظلم و کینه مى?شود، سپس?مردى?ازاهل?بیت?من?قیام?مى?کند تا زمین را پر از قسط و عدل کند همان?گونه که از ظلم و کینه پر شده بود. پرشدن زمین از قسط و عدل نشانه این است که هیچ جایى براى ظلم باقى نمى?ماند. در روایتى دیگر در تاکید تحقق چنین روزى، از رسول خدا ،صلى?الله علیه وآله، نقل شده است که مى?فرماید: «لو لم یبق من?الدنیا الا یوم لبعث?الله عز و جل منا یملئوها عدلا کما ملئت جورا» (11) اگراز دنیا فقط یک روز باقى مانده باشد، خداى عزوجل مردى از ما را مبعوث مى?کند که دنیا را از عدل پر مى?کند همان?گونه که از ظلم پر شده بود. چنین روزى دین الهى بر سایر ادیان غالب مى?شود و هدف رسالت انبیاى الهى محقق مى?شود; چرا که قرآن کریم در مقام هدف بعثت انبیاء مى?فرماید: «هوالذى ارسل رسوله بالهدى و دین الحق لیظهره على?الدین کله. و لو کره?المشرکون?» (12) او کسى است که رسول خود را همراه با هدایت و آیین حق فرستاده تا او را بر همه ادیان پیروز کند، هر چند که مشرکان کراهت داشته باشند.» استاد شهید، مرتضى مطهرى پیروزى نهایى اهل حق را چنین توصیف مى?کند: «ظهور مهدى موعود حلقه?اى است از حلقات مبارزه اهل حق و اهل باطل که به پیروزى نهایى اهل حق منتهى مى?شود.» (13) بیان?ایشان?درقسمتى?دیگرچنین?است: «از مجموع آیات و روایات استنباط مى?شود که قیام مهدى موعود، عجل?الله تعالى فرجه?الشریف، آخرین حلقه از مجموع حلقات مبارزات حق و باطل است که از آغاز جهان برپا بوده است. مهدى موعود تحقق?بخش ایده?آل همه انبیاء و اولیاء ومردان مبارزه راه حق است.» (14) براى رسیدن به این هدف، باید آمادگى لازم نیز در همه ما فراهم آید و این زمانى تحقق مى?یابد که در همه شؤون زندگى، اعم از کارهاى فردى و اجتماعى، اعمال ما بر راستى و درستى استوار باشد; و شاید به همین جهت است که خداوند در همین آیه مورد بحث قبل از بشارت به آمدن حق و نابودى باطل، به ما اینگونه آموزش مى?دهد که چنین دعا کنیم: «وقل رب ادخلنى مدخل صدق و اخرجنى مخرج صدق واجعل لى من لدنک سلطانا نصیرا» (15) و بگو پروردگارا! مرا(در هر کارى) صادقانه وارد کن و صادقانه خارج نما، و از سوى خود سلطان و یاورى براى من قرار ده. پى?نوشتها 1. سوره اسراء (17)، آیه 81. 2. سوره نمل (27)، آیه 34. 3. چون هرگاه بخواهند خبر قطعى از وقوع عملى بدهند با فعل ماضى مى?آورند. 4. با استفاده از سوره رعد (13)، آیه 17. 5. سوره انبیاء (21)، آیه 18. 6. نهج?البلاغه: خطبه 50(فیض?الاسلام، عبده) 7. نهج?البلاغه(فیض?الاسلام) خطبه 96;(عبده) خطبه 97. 8. تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 213. 9. همان، ص 212. 10. کنزالعمال، ج 14، ص 266، ح 3867. 11. المسند، ابن حنبل، ج 2، ص 774. 12. سوره توبه (9)، آیه 33; سوره صف (61)، آیه 9. 13. قیام و انقلاب مهدى، ص 20. 14. همان، ص 26. 15. سوره اسراء (97)، آیه 80. ماهنامه موعود شماره 7